Sigert De Jean | akoestiek

Stel je vraag
Lees de blog

Categorie: divers

  • Wat is de beste luisterafstand tot je studiomonitors?

    Het korte antwoord

    Een typische afstand voor near-field speakers is 1,2 à 2 m. In een reflectieve ruimte zit je best dichterbij je speakers. In een goed gedempte ruimte kun je verder van je speakers zitten. Zolang je speakers voldoende krachtig zijn om de afstand ‘clean’ te overbruggen.

    Het lange antwoord

    Er is ontzettend veel informatie te vinden over hoe je je studiomonitors idealiter plaatst: de bekende gelijkzijdige driehoek, tweeters op oorhoogte, juiste afstand tot muren… Maar opvallend genoeg blijft één cruciale parameter vaak onderbelicht: de optimale luisterafstand.

    Disclaimer : De doelstellingen voor analytisch en recreatief luisteren zijn verschillend. In deze blog duik ik diep in de do’s en dont’s voor analytisch luisteren, zoals voor productie van muziek, media, radio, tv en dergelijke. We beperken ons ook tot vrijstaande, full-range speakers.

    Ben je op zoek naar een andere toepassing? Geef me een seintje en ik schrijf graag een blog over jouw vraag of situatie.

    Waarom is luisterafstand belangrijk?

    Allereerst moet een monitor voldoende geluidsdruk kunnen leveren op je luisterpositie, om op een correct luisterniveau te kunnen werken. En dit zonder hoorbare vervorming. Hoe verder je zit, hoe harder je speaker moet werken om hetzelfde luistervolume te halen, en hoe zwaarder die dus belast wordt.

    De afstand tot je monitors beïnvloedt ook de balans tussen geluid dat rechtstreeks van je speaker komt en de reflecties vanuit de ruimte. Dichterbij je speakers domineert het direct geluid (near-field of close-field), verderweg domineren de reflecties (far-field). De overgang tussen beiden wordt de ‘critical distance’ genoemd. In de far-field gaat analytisch luisteren moeizamer, heb je minder controle over stereobeeld en klankkleur.

    Nog één extreme situatie die ik wil vermelden hier: Vele speakers bestaan uit een combinatie van meerdere drivers (woofers, horns, tweeters, enz.). Per speaker is er een minimum luisterafstand essentiëel, om akoestische sommatie van het meerwegsysteem optimaal te laten gebeuren. Zit je met je neus heel dichtbij zo’n speaker, of is je speaker uitzonderlijk groot, kan het dus zijn dat je de drivers van je speaker afzonderlijk hoort. Dan zit je sowieso véél te dichtbij je speakers! 😁

    Wat hoor je wanneer je te dichtbij of te veraf zit?

    Veel te dichtbij?

    Je hoort de afzonderlijke drivers (woofer, tweeter, mid-driver…) als aparte bronnen. Je hebt geen plaats tussen je speakers voor je computerscherm.

    Iets te dichtbij?

    Je klankbeeld is heel onstabiel, verandert voortdurend met elke beweging die je maakt. Iedereen in de ruimte lijkt ook iets anders te horen. Probeer het zelf uit.

    Iets te ver?

    Belangrijke details in stereobeeld of klankkleur zijn moeilijk in te schatten of beoordelen. Doe de luistertest.

    Veel te ver?

    Je speakers spelen op volle kracht, maar toch klinkt het niet luid genoeg op je luisterpositie. Of toch niet zonder hoorbare vervorming.

    Conclusie

    Op basis van mijn research (volledig lijst onderaan de blog) blijkt dat de optimale luisterafstand afhankelijk is van drie factoren:

    1. Het ontwerp van je speakers
    2. De akoestische kwaliteit van je ruimte
    3. De gewenste luidheid op je luisterpositie

    In een goed gedempte ruimte kun je verder van je speakers zitten. In een reflectieve ruimte zit je beter dichterbij. Zolang je speakers voldoende krachtig zijn om de afstand te overbruggen.

    Richtafstanden per monitortype:

    Monitor typeMinimum afstandTypische afstandMaximum afstand
    Ultra-Nearfield0,5 m0,5 – 1,0 m1,25 m
    Nearfield0,7 m – 1,0 m1,2 – 2,0 m2,5 – 3,0 m
    Midfield1,5 m – 2,0 m2,5 – 3,5 m4,0 – 5,0 m

    Research voor deze blog

    Normen

    • EBU Tech. 3276
    • ITU REC BS1116

    Handleidingen

    • ADAM Audio T-series, A-series, S-series
    • AMPHION One12, One15, One18, Two15, Two18
    • ATC SCM12 Pro, SCM20ASL Pro, SCM25A, SCM45A Pro
    • Barefoot Footprint01, Footprint02, Footprint03, MiniMain12, MicroMain 26, MicroMain27, MicroMain45
    • Dynaudio BM6A, BM15A, BM6 mkIII, LYD-series
    • FOCAL ALPHA EVO-series, SHAPE-series, ST6-series, Trio11 Be
    • Genelec ‘The ones’ 83-series, classic 80-series, SAM-series
    • JBL 3-series, 7-series
    • KALI audio UNF-series (Ultra-Near-Field), SM-series, IN-series, LP-series
    • Kii audio Kii THREE, Kii SEVEN
    • KRK Classic-series, ROKIT Generation Five, KRK V SERIES 4
    • Neumann KH 120 II, KH 150, KH 310 A
    • PMC Result6, PMC6, PMC6-2, PMC8-2
    • YAMAHA HS-series

    Blog

    Boeken

  • Is glas problematisch in een muziekruimte?

    Het korte antwoord

    Vensterglas reflecteert niet meer dan andere harde, vlakke bouwmaterialen. Voor muzikale ruimtes streven we echter zoveel mogelijk naar diffuserende en absorberende bouwelementen. Dit is veel moeilijker – en dus duurder – te realiseren in glas. Het kan dus zijn dat je je raam (gedeeltelijk) moet bedekken.

    Het lange antwoord

    Glas heeft een slechte reputatie in muziekland. Vele mensen die ik spreek hebben de reflex om het venster in hun ruimte aan te duiden als iets waar ze zich zorgen over maken; een gebrek, een akoestisch probleem dat ze opgelost willen zien. Waarom precies? Vaak wordt er iets vaags gezegd over reflecties, maar de echte reden blijft onduidelijk.

    Ik begrijp het instinct. Glas is vlak en hard en het doet ons aan spiegels denken. We zien zelfs een glimps van onze bezorgde blik in spiegelbeeld wanneer we ernaar kijken. Dus ja, het lijkt bijna logisch dat dit materiaal veel harder reflecteert dan andere materialen. En reflecties, dat is wat we zoveel mogelijk willen vermijden, toch?

    Reflecteert glas erger dan andere materialen?

    Wanneer geluid een object raakt, gebeuren er drie dingen: een deel van het geluid gaat er dwars doorheen (transmissie), een deel wordt geabsorbeerd (absorptie), en de rest wordt teruggekaatst (reflectie). Hoeveel van elk gebeurt, hangt af van de eigenschappen van object en het materiaal waaruit het gemaakt is.

    De sterkste reflecties komen van materialen die weinig absorberen én weinig doorlaten.

    Maar is glas echt zo anders dan een gyprocwand, een gemetselde muur, pleisterwerk, beton of parket?

    Qua absorptie doen alle voorbeeldmaterialen het allemaal ongeveer even slecht; in de midden- en hoge frequenties (boven 250 Hz) krabbelen ze met moeite alfa-waarden van 0,02 tot 0,05 bij mekaar. Dat betekent dat vrijwel alle geluidsenergie die erop invalt of er doorheen gaat, of wordt teruggekaatst. Alleen glas en gyproc vertonen nog een beetje absorptie in de lage tonen, al blijft dit beperkt tot zo’n 0,15— nog steeds weinig.

    Glas absorbeert weinig geluid. Dit is niet anders dan bij vele andere bouwmaterialen.

    Qua geluidsisolatie is er wél diversiteit. In de lage tonen scoren zware materialen zoals beton en metselwerk het best. In de midden- en hoge tonen kunnen lichte gyprocwanden dit verschil grotendeels bijbenen. Glas hinkt achterop, met lagere isolatiewaarden over bijna het hele spectrum. Alleen de dikste soorten dubbel glas kunnen enigzins hun mannetje staan.

    In conclusie kunnen we stellen dat glas, ondanks zijn uiterlijk, niet meer reflecteert dan andere massieve bouwmaterialen.

    Maken we ons zorgen over niets?

    Veel van de ruimtes die door mensen als ‘muzikaal’ worden omschreven hebben gemeen dat ze veel uitgesproken absorberende en/of diffuserende constructies hebben, met een absoluut minimum aan grote objecten die zowel reflecterend als vlak zijn.

    Mochten we glas behandelen zoals elk ander stuk muur of plafond, dan was er geen probleem. Zijn er storende reflecties? Dan lossen we dat op met absorptie of diffusie op de juiste plek. Simpel!

    Maar diep vanbinnen houden we van het licht en het uitzicht dat grote ramen ons geven. En de meest toegankelijke, budgetvriendelijke technieken van aborptie en diffusie laten geen licht door. Dus komen we in een tweestrijd terecht: we willen goeie klank, zonder ons raam af te afdekken.

    You can’t have your cake and eat it too

    De instapkosten voor wie muziek wil maken zijn historisch nog nooit zo laag geweest. De prijs/kwaliteit van het materiaal waarmee we werken was ondenkbaar enkele decennia geleden.

    Deze trend heeft zich echter niet doorgezet in de bouwsector. Bouwen is nog steeds duur. En akoestiek is een aspect van onze gebouwde omgeving. Het mag dus niet verbazen dat er enig compromis zal moeten zijn, wanneer we een niet-gespecialiseerd gebouw plots een muzikale invulling willen geven.

    Belangrijk hierbij is om geen denkbeeldige problemen op te willen lossen. Glas heeft geen inherent nadeel. De tactiek voor een goede muziekruimte blijft dezelfde, glas of niet. Soms moet je kiezen: een optimale klank of het uitzicht behouden.

    Belangrijk hierbij is om geen denkbeeldige problemen op te willen lossen. Glas heeft geen inherent nadeel. De tactiek voor het optimaliseren van een ruimte voor muziek blijft dezelfde, met of zonder glas. Wel zal er enige bereidheid moeten zijn om, indien de praktijk hier om vraagt, de keuze te maken tussen verschillende prioriteiten.

    Bovendien is akoestische perfectie niet altijd nodig. Soms is het verschil van die ene reflectie zelfs niet eens hoorbaar. Wat écht telt, is dat een ruimte niet alleen goed klinkt, maar ook een plek is waar je graag tijd doorbrengt. En dat laatste is misschien nog wel net iets belangrijker.

  • Wat kun je doen wanneer meubelstukken meeratelen met de muziek?

    Het korte antwoord

    De beste oplossing is om ze uit de ruimte te verwijderen of te vervangen door een alternatief dat niet rammelt. Als dat niet mogelijk of wenselijk is, kun je ze bekleden met ontdreuningsmaterialen.

    Het lange antwoord

    Geluid is energie: een kettingreactie die zich voortplant door elk materiaal dat het tegenkomt. En dat is niet beperkt tot lucht, maar geldt ook voor vaste stoffen – ja, inclusief je inrichting en meubilair. In het ideale geval blijft alles stil, maar de werkelijkheid is dat alles wat trilt ook geluid produceert.

    Als iets hoorbaar meetrilt in je ruimte, kan dat enorm afleiden. Hoe sterk een object meetrilt, hangt af van de fysieke eigenschappen (zoals stijfheid, massa en dikte) en de frequentie van de geluidsgolf. Door één of meer van deze factoren te veranderen, kun je de trilling beïnvloeden.

    Wat is ontdreuning?

    Ontdreuning betekent het tegengaan van ongewenste trillingen en bijgeluiden. Een herkenbaar voorbeeld? Kijk eens naar je keuken: veel stalen gootstenen zijn voorzien van een ontdreuningsplaatje aan de onderkant, precies onder de waterstraal. Dat plaatje dempt het geluid van kletterend water, zodat het een stuk minder storend klinkt.

    In je studio of luisterruimte werkt het principe precies hetzelfde. Als je de boosdoener niet kunt verwijderen of vervangen, kun je de trillende oppervlakken aanpakken met ontdreuningsmateriaal zoals:

    Het jachtseizoen is geopend

    Heb je last van een bibberende inboedel? Hoog tijd om op jacht te gaan! Hier is een praktische aanpak om die rammelaars te ontmaskeren:

    1. Zet je luidsprekers op een normaal volume – of misschien net ietsje harder.
    2. Gebruik een sinusgolf-toongenerator en ga langzaam door het lage en laagmidden frequentiegebied.
    3. Hoor je iets meetrillen? Laat de frequentie staan en zoek op gehoor de schuldige, alsof je een spelletje “Warmer-Kouder” speelt.
    4. Denk je de boosdoener gevonden te hebben? Leg je vingertoppen licht op het object. Je zou de trilling moeten voelen, en het geluid zou zachter of zelfs helemaal weg moeten zijn.
    5. Herhaal dit proces tot je alle trillende elementen hebt opgespoord.

    Conclusie

    Heb je rammelende spullen in je ruimte die je niet kunt verwijderen? Geen paniek. Met ontdreuningsmateriaal kun je de niet-zichtbare oppervlakken bekleden tot de trillingen verdwijnen. Zo houd je de focus op wat echt telt: je muziek.